DYNTAR

Η Ιστορία της

 

Προέλευση Τοπωνυμίου

Από μια σειρά εκδοχών, η οποία περιλαμβάνει και την παραφθορά του ονόματος Ιωλκός, ο Δ. Κ. Τσοποτός προκρίνει το ελληνικό όνομα Βόλος, που σημαίνει τον τόπο και τον τρόπο που πέφτουν τα δίχτυα στη θάλασσα. Είναι παράγωγο της λέξης βολή. Κι αυτό επειδή στην περιοχή υπήρχαν ψαράδες. Το Γόλος, ο Τσοποτός το θεωρεί παραφθορά του Βόλος.

Αντίθετα, ο Άθως Τριγκώνης, ξεκινώντας από το Γόλος, βρίσκει ότι το τοπωνύμιο παράγεται από το σλαβικό gol, που σημαίνει γυμνός, φαλακρός ή από το golos που σημαίνει έδρα Διοίκησης. Την ίδια άποψη υποστηρίζουν ο Γιάννης Κορδάτος και ο γλωσσολόγος Γ. Ν. Χατζηδάκις. Η αποδοχή αυτής της εκδοχής, υποστηρίζεται από την εξής ιστορική πραγματικότητα: Στα τέλη του 8^ου αιώνα, η Θεσσαλία υπέστη πολλές επιδρομές από Σλάβους οι οποίοι πλημμύρισαν την περιοχή μεταξύ Βελεστίνου και Βόλου.

Σύντομη Ιστορική Αναδρομή

Η περιοχή της αρχαίας Ιωλκού, με τα δεκάδες πολίσματα, κατοικείται από τους προϊστορικούς και τους αρχαίους χρόνους έως τη Ρωμαϊκή εποχή, το χιλιόχρονο Βυζάντιο, τη Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία. Στην αρχή ως Ιωλκός και Παγασές κι αργότερα ως Δημητριάδα -όνομα που πήρε από τον οικιστή της Δημήτριο τον Πολιορκητή.

Η Δημητριάδα, η οποία είχε κτισθεί στην ευρύτερη περιοχή των Πευκακίων, άκμασε, με το ίδιο όνομα, και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και μόνο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μεταφέρθηκε, για το φόβο των πειρατών, στο κάστρο των Παλαιών Βόλου. Εκεί ακριβώς όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έχει ανακαλύψει μια πλούσια διαστρωμάτωση (αρχίζει από την αρχαία Ιωλκό και φτάνει στα Ιουστινιάνεια τείχη και στις εκκλησίες της υστεροβυζαντινής εποχής).

Στη βιβλιογραφία ο Βόλος αναφέρεται από μια σειρά περιηγητών και ιστορικών. Ένα λεξικό του 1826, τον περιγράφει ως “πόλη με φρούριο, τείχος, τζαμί, συναγωγή και λουτρό”. Ο αμπελακιώτης Λεονάρδος, το 1833, γράφει για “λιμένα χωρητικόν, με εμπορικήν σκάλαν και εκατόν οσπίτια του Βώλου”. Αναφέρεται στον μικρό οικισμό κοντά στη σκάλα, “τα καφενεία και τα μπιλιάρδα” που υπάρχουν εκεί. Αυτός ο μικρός συνοικισμός αποτελεί τον πυρήνα του Βόλου που αρχίζει να αναπτύσσεται, στα μισά του 19^ου αιώνα.

Με τον καιρό, η πόλη επεκτείνεται προς τα ανατολικά. Χτίζονται ωραία σπίτια ενώ αυξάνεται η εμπορική κίνηση στο λιμάνι. Ο Gays αναφέρει ότι μετά την ίδρυση (1852) του αυστριακού εμπορικού οίκου Λόυδ, προσεγγίζουν τη σκάλα μεγάλα εμπορικά πλοία, τα οποία ξεφορτώνουν και παραλαμβάνουν εμπορεύματα.

Ενώ χτίζονται διαρκώς νέα σπίτια, οι Τούρκοι, με αφορμή τις εξεγέρσεις του 1854 στο Πήλιο, απαγορεύουν την ανοικοδόμηση για μια περίπου πενταετία, όπως μας εξιστορεί ο Μάγνης. Ο ίδιος περιγράφει την αντίθεση ενός βρώμικου, τουρκικού Κάστρου και της νέας όμορφης πόλης. Ο Ρηματισίδης, το 1875 περίπου, περιγράφει τον Βώλον ως “ πόλιν νεόκτιστον, ωραιοτάτην, έχουσα 2000 σπίτια” που έχει, επίσης, τον ναό του Αγίου Νικολάου, αλληλοδιδακτικό σχολείο και παρθεναγωγείο.

Στις 2 Νοεμβρίου του 1881, ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει το Βόλο. Αρχίζει τότε, μια νέα περίοδος , μια εποχή μεγάλης ανάπτυξής του. Τον Απρίλιο του 1884, εγκαινιάζεται η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το Βόλο με τον κάμπο αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Στο τέλος περίπου του 19ου αιώνα δημιουργείται η σιδηροδρομική γραμμή Βόλου- Μηλεών. Ταυτόχρονα ιδρύεται η πρώτη Τράπεζα, η “Προνομιούχος Πανθεσσαλική”.

Το εμπόριο των γεωργικών ειδών ελαττώνεται εκτός εκείνο του καπνού, το οποίο αρχίζει να ακμάζει. Χτίζονται μεγάλες καπναποθήκες και χιλιάδες άνθρωποι εργάζονται σ΄ αυτές. Παράλληλα με το εμπόριο καπνού, αναπτύσσεται και η βιομηχανία με τη δημιουργία μεγάλων υφαντουργείων, αλευρόμυλων αλλά και, αργότερα, βιομηχανιών μετάλλου.

Ο πληθυσμός της πόλης αυξάνει με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Ενώ στην πρώτη απογραφή, αμέσως μετά την απελευθέρωση και τη σύσταση του Δήμου Παγασαίων (έτσι ονομάζονταν ο Δήμος Βόλου), οι κάτοικοι φτάνουν τις 4987, στη δεύτερη, που έγινε μετά από οχτώ χρόνια υπερδιπλασιάζονται (11020) και φτάνουν , στις αρχές του 20^ου αιώνα, τους 23563.

Το 1920, ο Βόλος βρίσκεται στη μεγαλύτερη ακμή του. Μονάχα το εξωτερικό του εμπόριο φτάνει τα 112 εκατομμύρια χρυσές δραχμές και η πόλη αριθμεί, πλέον, 30046 κατοίκους.

Η μικρασιατική καταστροφή θα ανακόψει αυτή την αλματώδη ανάπτυξη καθώς ο Βόλος δέχεται κύματα απελπισμένων προσφύγων. Οι ντόπιοι αγκαλιάζουν αυτούς του κατατρεγμένους ανθρώπους, οι οποίοι ενσωματώνονται και, φιλοπρόοδοι κι εργατικοί, αναπτύσσουν την περιοχή που τους δόθηκε από την Πολιτεία σε ένα μεγάλο συνοικισμό που, στα τέλη της δεκαετίας του 40, θα αποτελέσει τον Δήμο Νέας Ιωνίας.

Από το μεσοπόλεμο, κυρίως, αναπτύσσεται και η πνευματική ζωή της χώρας. Λόγιοι, συγγραφείς ποιητές, δημιουργούν συλλόγους, εκδίδουν περιοδικά και βιβλία, παρουσιάζουν εκδηλώσεις. Ο Βόλος αποκτά Δημοτικό Θέατρο, ένα πανέμορφο κτήριο, στην πλατεία Ρήγα Φεραίου. Η πνευματική αυτή παράδοση συνεχίζεται αδιάλειπτα έως τις μέρες μας.

Η γερμανική κατοχή και ο Εμφύλιος σημαδεύουν το Βόλο, όπως και όλες τις πόλεις και τα χωριά της χώρας. Πείνα, δυστυχία, ανέχεια, καταστροφές από βομβαρδισμούς κι ύστερα συλλήψεις, αίμα αδελφικό, εκτοπίσεις.

Στο διάστημα 1954-1957, ο Βόλος δοκιμάστηκε από μια σειρά φυσικών καταστροφών. Ισχυροί και επάλληλοι σεισμοί προκαλούν σχεδόν την ισοπέδωση της πόλης με κατεστραμμένα τα περισσότερα κτίρια, χιλιάδες άστεγους και παγωμένες τις οικονομικές δραστηριότητες. Ακολούθησαν οι μεγάλες πλημμύρες των χειμάρρων της πόλης, το 1955 και το 1957, που έπληξαν κυρίως τις περιφερειακές συνοικίες της, και επιδείνωσαν την κατάσταση.

Η νέα πόλη του Βόλου, από τη δεκαετία του 60 και πέρα, αποκτά πανέμορφο Δημαρχείο, καινούργιο Δημοτικό Θέατρο, Πανεπιστήμιο, πολυκαταστήματα, κτήρια μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Στις ακραίες συνοικίες μπορείς να δεις ακόμη κήπους με λουλούδια στις αυλές, να μυρίσεις το γιασεμί και τα γαρίφαλα, να γνωρίσεις ανθρώπους που έχουν μεταξύ τους ανθρώπινες σχέσεις.

Εξωτερικός Σύνδεσμος: http://dimosvolos.gr/